Soru 1: “Dostum” başlıklı yazısında Haşim, sıradan birinin alkol aldıktan sonraki değişimini tasvir eder. Yazarın burada insan psikolojisine ne tür bakış açısını yansıttığını açıklayınız.
Cevap ipucu: “Hastanın zihninde hasta sonbahar sinekleri” vardır diyor. Alkol içince bu senkler “ansızın kudurmuş asılar” haline gelir. Yani insan zihni, alınan maddelerin etkisiyle kimyasal bir tepkimeye uğrayan bir alet gibidir. Özgür iradeyi sorguluyor.
Sanat Eleştirisi ve Estetik Anlayış
Haşim, “Fotoğraf” yazısında bir insanın farklı durumlarda farklı görüntüler verdiğini, bu sebeple portrenin asıl zorluğunun nerede olduğunu açıklar. Ressam, bir adamın yüzünü boyarken sadece o anki halini değil, bu yüzü oluşturan tüm hayat tecrübesini kavraması gerekir.
Soru 2: “Fotoğraf” yazısına göre Haşim’in sanat anlayışında aslı nedir ve taklit nedir?
Cevap ipucu: Fotoğraf makinesi sadece o anı yakalar. Ama insan, binlerce anı, binlerce durumu içinde taşır. Ressam bu buluşmazlığı görmeli, hissettirmeli.
Batılılaşma Eleştirisi ve Kültür Sorunu
“Kürk” yazısında Haşim, nereden geldiği bilinmeyen bir moda—kürk giyilmesi—hakkında çok satirik bir ton tutuyor. Toplumun, kendi kültürünü sorgulamadan dışarıdan gelen modaları niçin bu kadar hızlıca kabul ettiğini soruyor.
Soru 3: “Kürk” yazısında Haşim hangi toplumsal problemi ele almaktadır ve bunu hangi anlatım tekniğiyle yapardığını açıklayınız.
Cevap ipucu: Batılılaşma meselesi. Ama doğrudan söylemiyor. İroni, mizah ve gülümseten bir ton içinde anlatıyor. Okur gülürken düşünüyor.
Metafor ve Benzetme Tekniği
Haşim yazı yazarken sıkça metaforik anlatıma başvurur. Örneğin, “At” yazısında:
“At, arka ayaklarıyla, Dempsey ve Carpentier’nin yumruklarından kaçıyormuş gibi…”
Burada atın bahar halini spor efsaneleriyle karşılaştırıyor. Bu karşılaştırma hem komik hem düşündürücü.
Soru 4: Haşim’in eserinde kullandığı “At” metaforu tam olarak neyi simgelemektedir? Yazarın bu benzetme aracılığıyla vermek istediği mesaj nedir?
Cevap ipucu: Aslında medeniyetin kırılganlığı. İnsan, bayram gücü ve kontrolü ile kurmuş olduğu medeniyeti, doğanın bir dürtüsü (bahar, atın uysal olmamayan hali) ile yıkabilir.
Tanımlama Sanatı
Haşim’in yazılarında sıkça karşılaşılan bir teknik: sıradan şeyini yeniden tanımlamak. “Tahtakurusu” yazısında, uykunun en tatlı yerinde kaşınan tahtakurusunun bir insan için ne anlama geldiğini sorar.
Soru 5: Haşim, “Tahtakurusu” yazısında bu basit hayvanı neden seçmiştir? Onun bu seçiminde edebi ve felsefi bir amaç var mıdır?
Cevap ipucu: Tahtakurususu küçük, önemsiz bir varlık. Ama uykunun en iyi anında bir insan için o kadar önemli olabiliyor ki aydırılıyor. Haşim burada insanın çaresizliğini, küçüklüğünü anlatıyor.
Yazarın Dil Seçimi ve Sözvarlığı
Haşim çoğu yerde günlük dili kullanırken, bazı yerlerde çok görkemli, eski Türkçe sözcüklere başvurur. Bu karışım, yazının hem erişilebilir hem derinlikli olmasını sağlıyor.
Soru 6: “Bize Göre”de Haşim, neden bazen günlük dil, bazen klasik Türkçe sözcükler kullanmaktadır? Bu tercih yazının etkililiğine nasıl katkı sağlamaktadır?
Cevap ipucu: Yazarın farklı seviyelere hitap etmesi. Hem halk, hem entelektüel okur anlar. Aynı zamanda, önemli noktaları vurgulamak için kullanır. Dilin değişimi kendi başına bir anlamlandırmadır.
Karakterler ve Tipler
“Bize Göre”de belirli karakterler yoktur. Haşim tipler çizer: “sıradan bir adam”, “hastanın doktoru”, “genç kadın”. Bu tiplerin bazen sahnesel karşılaşmalar yoluyla, bazen yazarın gözlemlemeleriyle anlatılması söz konusudur.
Soru 7: “Yeni İstanbul” yazısında Haşim, şehrin değişen yüzünü hangi gözlemler yoluyla ortaya koymaktadır? Bu yazıda hüzünlü bir tone rağmen eleştiri neden yumuşak kalmaktadır?
Cevap ipucu: Haşim, İstanbul’un eski halini seviyordu. Yeni binalar, yeni kültür ondan bir şeyler alıyor. Ama bu hüzünü doğrudan, çıkışarak değil, bazen zaman zaman gözlemler aracılığıyla anlatıyor. Bir yoldaş gibi ağlıyor.
Sınavda Çıkması Muhtemel Sorular
Soru 8 (Yapı ve Biçim): “Bize Göre”de Haşim’in seçtiği deneme türü, onun yazı hakkındaki hangi görüşünü ortaya koymaktadır? Neden bu türü tercih etmiş olabileceğini açıklayınız.
Soru 9 (Tema): “Bize Göre”deki yazılar genel olarak hangi temalara temas etmektedir? Bu temaların ortak noktası nedir?
Soru 10 (Anlatım ve Stilistik Analiz): “Kutup Faciası” yazısından (Nobile’in kutupla kaybolması olayı) alıntı yaparak, Haşim’in bu olay karşısındaki tutumunu değerlendirerek, yazarın dünyaya bakışını ortaya koymaya çalışınız.
Cevap ipucu: Haşim, bu felaket haberi üzerine ne yapıyor? İlk acı hissettiği halde, sonra medeniyetin ne kadar kırılgan olduğunu düşünüyor. Teknoloji, cesaret, ambisyon—hepsi önemsiz kalıyor ölüm karşısında.